In de Middeleeuwen was de houding ten opzichte van de dood niet dezelfde als nu. Mensen stierven veel eerder door slechte hygiëne, gebrek aan medische zorg, oorlogen of epidemieën. De almachtige kerk diende als brug tussen het aardse leven en het hiernamaals, dat altijd ergens in de buurt was. Het is geen toeval dat de Latijnse uitdrukking Memento mori of “denk aan de dood” een slagzin is geworden. Het werd een soort motto voor een heel tijdperk. Maar die tijd ligt gelukkig achter ons. Tegenwoordig is de houding ten opzichte van de dood totaal anders. En het bewijs uit die tijd lijkt vandaag misschien wild, of op zijn minst heel vreemd.
OVER HET ONDERWERP: Interessante feiten over het menselijk lichaam die u misschien niet kent.
Een zeer interessant object is gevonden in het Tsjechische Kutná Hora. Er is een kleine kapel die qua uiterlijk onopvallend lijkt en niet zou moeten aantrekken. Alleen hier komen elk jaar tot 500 duizend toeristen aan. Feit is dat deze kerk een van de belangrijkste attracties van het land is. En zijn eigenaardigheid zit in een zeer karakteristiek interieur. Het is volledig gemaakt van menselijke botten. Voor velen lijkt dit misschien een verontwaardiging tegen de doden. Maar ooit leek die aanpak heel praktisch en was er niets opruiends aan.
OVER HET ONDERWERP: Lincoln en Kennedy: Mystieke toevalligheden in het leven van de presidenten van de Verenigde Staten.
Wat is het ossuarium?
De toeristische plaats wordt vaak simpelweg Ossuarium genoemd, hoewel de officiële naam Church of All Saints is. De korte naam verscheen als een letterlijke vertaling van het Latijnse “osario”. Deze term noemen katholieken een bepaalde kamer of volume om menselijke resten op te slaan die skeletten zijn geworden. Als we het hebben over “volume”, bedoelen we een kleine doos. Het pand kan een heel gebouw zijn, zoals het geval is bij de kerk in Kutná Hora.
Het hele interieur van de kamer is versierd met menselijke botten. Ze versieren niet alleen de muren, maar zelfs het plafond. De kroonluchter-kroonluchter is een soort herdenkingskunstwerk, het is ook gemaakt van botten en schedels. Ze vormen ook bogen en piramides. En zelfs het wapen van de voormalige eigenaren van de tempel is ook van menselijk materiaal gemaakt.
In totaal werden de overblijfselen van tienduizenden mensen gebruikt om het ossuarium te versieren; 60 duizend worden officieel aangekondigd. Deze mensen stierven eeuwen geleden, wat het interne uiterlijk origineler dan griezelig en angstaanjagend maakt. Toen deze objecten als natuurlijk werden beschouwd, is de kerk van Kutná Hora verre van het enige voorbeeld van een ossuarium, hoewel het misschien wel de beroemdste van de rest is.
OVER HET ONDERWERP: Tecumseh’s Curse: de voorspelde dood van zeven Amerikaanse presidenten of toeval?
Het begin van de traditie
Over de oorsprong van deze vreemde traditie in Europa zijn onderzoekers heel duidelijk. Het begon allemaal met de Romaanse kerk van Santa Maria della Conchezione aan de Via Veneto. Het gebouw werd in 1631 gebouwd door kapucijner monniken. De stoffelijke resten van de overleden broers van de oude begraafplaats werden meteen overgebracht naar het nieuwe knekelhuis. De kapucijnen versierden voornamelijk de muren van de ondergrondse crypte met beenderen. En de nieuwe doden werden eerst begraven in de muren of traditioneel in de grond, en na 30 jaar werd de opgraving uitgevoerd en werden de overblijfselen gebruikt om het graf verder te versieren. En op de onbezette plek zetten ze een nieuwe overledene. Dus zes kapellen vormden een hele necropolis, die was versierd met de overblijfselen van 4 duizend mensen.
Dit formaat is ook een voorbeeld geworden voor andere ossuaria. Beroemde Capella dos Ossos of “Kapel van Beenderen” in Evora, Portugal, evenals de “Kapel van Schedels” in Kudowa-Zdroj, Polen. Bovendien versieren de makers van dergelijke sombere plaatsen ze ook met zeer diepgaande spreuken. In Portugal zelf staat op de muren het volgende te lezen: “Beter een dag van overlijden dan een verjaardag” of “Wij, die hier zijn, wachten op je”.
OVER HET ONDERWERP: Post mortem: hoe is de mode ontstaan voor een geënsceneerde postume foto?
Vorming van een dodencultus.
De kerk beschouwt dit niet als heiligschennis. Ten tijde van de populariteit van ossuaria was de houding ten opzichte van de dood anders. Epidemieën raasden door steden en landen, mensen waren constant in oorlog met elkaar. Tegen deze achtergrond waren gedachten over het hiernamaals zelfs enigszins gerustgesteld, omdat ze verlossing beloofden van de kwelling van een moeilijk leven. De monniken hadden begrijpelijkerwijs lang de tijd om over deze kwestie na te denken. En door dergelijke decoraties van botten te maken, herinnerden ze zichzelf en pelgrims aan de vergankelijkheid van ons leven, de noodzaak om te wennen aan de gedachte aan de dood, die langverwachte verlichting zal brengen.
En de mode voor verschillende decoraties en versieringen die verband houden met de dood en zijn symbolen is sinds het midden van de 14e eeuw in Europa gevormd. Toen verspreidde een pestepidemie zich over het continent en vernietigde de helft van de bevolking. Dit thema komt ook terug in het interieur. In de middeleeuwen leek het natuurlijk, maar tegenwoordig lijkt het wild.
OVER HET ONDERWERP: Het ruimtepak en de vlinder is een boek geschreven met zicht.
Heilige Land
De geschiedenis van het ossuarium gaat terug tot 1278, toen abt Heinrich van het Tsjechische Sedlec cisterciënzerklooster het Heilige Land bezocht. Van daaruit slaagde de pelgrim erin om veilig naar huis terug te keren, met wat klei uit Jeruzalem mee. Hij verspreidde de grond van de heilige stad door de plaatselijke begraafplaats. De lokale bevolking wilde meteen op deze plek begraven worden. De begraafplaats werd al snel populair, niet alleen in de omgeving, maar in heel Centraal-Europa. De rijken boden zelfs geld aan om op heilige grond te kunnen rusten. Het is heel logisch dat de necropolis binnenkort overstroomt. Maar de monniken konden de stroom van degenen die ze wilden niet langer stoppen. Ze kwamen op het idee om oude lijken op te graven en in het schrift van de kerkhofkapel te plaatsen, waardoor er ruimte vrijkwam voor nieuwe begrafenissen. Er hebben zich zoveel botten verzameld in het ossuarium.
En er is een verklaring voor het feit dat mensen werden aangetrokken door de klei die uit Jeruzalem was meegebracht. Feit is dat het uit Akeldam zelf, het ‘bloedveld’ in Oost-Jeruzalem, is meegebracht. In de christelijke traditie is deze plek direct gerelateerd aan het verraad van Judas Iskariot in relatie tot Jezus. De discipel probeerde de dertig zilverstukken die hij had ontvangen terug te geven aan de overpriesters. Maar de geestelijken weigerden geld in zijn schatkist te stoppen, omdat ze als bloeddorstig werden beschouwd. Met dit geld is grond aangekocht. Daar begonnen ze gratis te begraven, eerst gewone pelgrims en daarna christelijke pelgrims die stierven in Jeruzalem. Men geloofde dat het lichaam dat in dit land was begraven in één dag uiteenviel, waardoor de necropolis niet overstroomde. Toegegeven, in werkelijkheid begroeven de monniken de lijken gewoon niet, en toen de lichamen ontbonden werden, werden de botten overgebracht naar een speciale opslagplaats. Maar de modder in dit gebied begon als heilig te worden beschouwd, de pelgrims namen de aarde mee en verspreidden die op hun begraafplaatsen.
OVER HET ONDERWERP: Buiksprekers (ventrologen), of hoe te spreken en zingen zonder je mond te openen (video).
toeristisch object
Het ossuarium en zijn interessante geschiedenis trekken steevast duizenden toeristen naar Kutná Hora. Je kunt tegen betaling bij de kapel zelf komen, maar sinds 2020 is het verboden om zonder goede reden interieurs te fotograferen. De katholieke parochie, waartoe de kerk behoort, herinnert zich nog steeds de noodzaak om de nagedachtenis te eren van al degenen die in het gebouw zijn begraven, zelfs als de overblijfselen dienen als decoratie of zelfs als onderdeel van een kroonluchter.
Maar Kutná Hora is niet alleen interessant vanwege de aan de rand gelegen Kostnitsa. De stad is de thuisbasis van iets meer dan 20.000 mensen, maar was ooit de op een na rijkste stad van Tsjechië na Praag. In de omliggende mijnen werd zilver gewonnen, bijna een derde van al het Europese. Het is niet verrassend dat de lokale bevolking rijk werd. En nu zijn het historische centrum van Kutná Hora en enkele objecten aan de rand, zoals Kostnica, opgenomen op de UNESCO Werelderfgoedlijst.
Ossuarium van Sedlec officiële website
Zie ook:
